Kabızlık bağırsak hareketlerinin normalden daha az gerçekleşmesine denir. Zor çalışan bağırsaklar kabızlık adı verilen duruma neden olabilir. Kabızlık çok ciddi sağlık sorunların neden olmaz ancak belirtileri nedeniyle gündelik yaşamdaki konforun önüne geçebilir ve rahatsızlık hissi verir. Herkesin bağırsak sistemi kendine özeldir. Kimi insan günde bir kere büyük tuvalete çıkarken kimi 2 kere çıkabilir ve bunun sekteye uğraması bazı sorunlara neden olabilir.
Kabızlık Neden Olur?
Sindirim ağızdan başlayıp mide ile devam eder. Sıvı hale gelen besinler ince bağırsaktan emilir. Bu emilim sonrası kana geçer. Kalın bağırsak ise atığın sıvı kısmını geri emer. Bunun sonucu olarak da dışkı sulu ya da katı olabilir. Kabızlığın oluşmasının nedeni ise sindirilmiş gıdanın uzun süre kolonda kalmasıdır. Sindirilmiş gıdanın uzun süre kolonda kalması sonucu kalın bağırsak sıvıyı çok emer bu durum da dışkının sertleşmesine neden olur. Bunun sonucu olarak bu dışkının atımı zor hale gelir. Kabızlığa neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- bağırsak ameliyatları,
- huzursuz bağırsak sendromu,
- pelvik taban hastalıkları,
- demir içeren ilaçlar,
- bazı ağrı kesici ve antidepresan ilaçlar,
- hamilelik,
- seyahat etmek (kişinin rutini değiştiği için etki edebilir),
- lifli gıdaları az tüketmek,
- hareketsiz yaşam,
- dışkıyı uzun süre tutmak,
- günlük alınan sıvı miktarının az olması
Kabızlık Belirtileri
Kabızlık kolayca anlaşılabilecek bir durumdur. Tuvalete çıkma oranı azalmışsa ve dışkıyı yaparken zorlanılıyorsa ya da normal miktarından daha az dışkı yapılıyorsa kabız olma ihtimali yüksektir. Kabızlık belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- dışkı yaparken zorlanma,
- tuvalete az çıkmak,
- dışkının sert olması,
- dışkıyı tam boşaltamama hissi,
- karın ağrısı,
- gaz oluşması,
- mide bulantısı,
- halsizliğin fazla olması,
bu belirtilerden birkaçı varsa kabız olma ihtimali yüksektir.
Kabızlık Tanısı Nasıl Konulur?
Kabızlığın tanısını koymak için öncelikle dışkılama alışkanlıkları sorgulanır ve fiziki muayene sağlanır. Anorektal bölge parmakla muayene edilebilir. Sonraki adımda ise endoskopla kalın bağırsağın hareketleri gözlemlenir. Kabızlığa neden olan polipler, tümörler ya da divertikül hastalıkları tespit edilir. Anatomik bir sorun bulunuyorsa anormalliğin düzeltilmesi amaçlanır.
Fizyolojik başka testler uygulanarak anüs ve rektum fonksiyonları değerlendirilir. Bu testlerde plastik kateterle ya da görüntüleme teknikleri ile anüs kaslarının reflekslerinin ne durumda olduğu anlaşılmaya çalışılır.
Kabızlık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kabızlık tedavisi için genelde ilaç kullanımına gerek kalmadan da çözüme ulaşılabilir. Çoğu kişide egzersiz yapmak, daha fazla su içmek ve daha fazla lifli gıda tüketimi sağlamak kabızlığı geçirmede başarıya ulaştırır. Tuvaleti uzun süre tutmamak ve hemen tuvalete gitmek gerekir. Bazı ilerleyen durumlarda ise ilaç kullanımı gerekebilir. Bu ilaçlar bağırsak hareketlerini uyarmaya yöneliktir. Ayrıca şiddetli kabızlık durumunda rektal lavman kullanımı sağlanabilir.
Kabızlık Ne İyi Gelir?
Kabızlığa iyi gelen unsurları bulmak için öncelikle kabızlığın neden olduğunu bulmak gerekir. Eğer kabızlığa nenden olan kullanılan bir ilaçsa bu ilacın bu tür yan etkisi olmayan bir muadili doktordan talep edilebilir. Zengin lif içeren gıdaların tüketimi ve bol su tüketmek kabızlık için önemli etkenlerdir. Günlük su tüketimi en az 2 litre olmalıdır. Ayrıca lif açısından zengin olan şu gıdaları da tüketmek önem taşır:
- elma,
- kuru erik,
- yeşil fasulye,
- bezelye,
- portakal,
- yulaf ezmesi,
- badem,
- barbunya,
- tam buğday ekmeği,
- yer fıstığı
Bu besinlerin yanı sıra probiyotik kullanımı da kabızlığın tekrarlanmasını önlemek için tüketilmelidir.
Kabızlık Risk Faktörleri
Kabızlık birçok faktörden dolayı gelişebilir. Kabızlık risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
- yetersiz su ve sıvı tüketimi su yerine kahve ve türevleri içecekleri tüketmek,
- düşük lif alımı,
- beslenmenin düzensiz olması,
- hareketsiz yaşam tarzına sahip olmak,
- stres ve anksiyete,
- yaşlılık,
- hamilelik,
- ilaç kullanımı
Kabızlık ve Beslenme
Kabızlığın en çok görülen nedeni yanlış beslenme düzenidir. Düzensiz ve yetersiz yemek yeme ya da fazla ve yararsız yemek yeme şekilleri nedeniyle kabızlık meydana gelir. Bu sebeple kabızlığı önlemek için en önemli unsur beslenmeyi düzgün hale getirmektir. Kabız olan kişiler lif açısından zengin içerikler tüketmelidir. Bu besinler; kivi, keten ve chia tohumu, armut, fasulye, enginar, kefir, incir, tatlı patates, mercimek, beyaz et, zeytinyağı olarak sıralanabilir.
